Een bestuursvoorzitter die zelf een pak geld overhoudt aan de overname van het bedrijf waaraan hij leiding geeft. Die situatie is even bekend als onwenselijk. Recent, aangepaste wetgeving moet die praktijk verhinderen, maar blijkt weinig succesvol.
In 2013 en 2014 is een flink aantal bedrijven van de Amsterdamse beurs verdwenen. In bijna alle gevallen hielden bestuurders flinke sommen geld over aan de verkoop.
Vooral voor een bestuursvoorzitter is een overname vaak kassa. Geblokkeerde aandelenpakketten die worden uitbetaald, succesbonussen en vertrekregelingen, zijn aan de orde van de dag.
Desondanks gebeurt het zelden dat de raad van commissarissen maatregelen neemt om de belangentegenstellingen die hierdoor onvermijdelijk ontstaan tegen te gaan.
Tegenstrijdig
In de corporate governance code staat dat bestuurders niet mogen meedoen aan besluitvorming als ze een tegenstrijdig belang hebben. Sinds 2013 is een verbod op deelname aan beraadslaging en besluitvorming in dergelijke gevallen ook in de wet opgenomen.
Maar vaststellen of er sprake is van een tegengesteld belang blijkt niet zo eenvoudig zegt een advocaat die veel met de problematiek van doen heeft maar zijn naam niet vermeld wil zien in dit artikel.
"De vraag is altijd of een belang van een bestuurder echt tegenstrijdig is aan het belang van de vennootschap. Het is daarvoor niet genoeg dat hij aandelen heeft. Er moet iets meer zijn, bijvoorbeeld dat hij voordelen krijgt voorgespiegeld in ruil voor medewerking."
De zaak Nutreco
Een recent voorbeeld waarbij weinig is gedaan om de schijn van belangentegenstellingen te vermijden is de voorgenomen overname van Nutreco door investeringsfonds SHV.
Bestuursvoorzitter Knut Nesse en financieel topman Gosse Boon hebben beiden aanzienlijke pakketten met bonusaandelen die zij bij doorgaan van de overname kunnen verzilveren.
Daarnaast blijven ze onder de nieuwe eigenaar in dienst en krijgen ze een succesvergoeding als de verkoop slaagt.
Desondanks speelde topman Nesse een hoofdrol bij de overname. De manier waarop Nutreco zich aan SHV heeft verbonden en de opstelling tegenover eventuele andere bieders is het bedrijf op veel kritiek komen te staan.
Andere kant
Voor Chris Ouwinga van Unit4 was de schijn van partijdigheid een belangrijke reden om het anders aan te pakken. De oprichter, grootaandeelhouder en bestuursvoorzitter had ten tijde van de overname door investeringsfonds Advent in 2013 "evident een mogelijke belangentegenstelling".
Ouwinga zou bij de overname bijna 70 miljoen euro incasseren en onder de vleugels van Advent bij het bedrijf betrokken blijven als commissaris.
Het besluitvormingsproces is daarom neergelegd bij een speciale commissie met daarin twee commissarissen. "Op het moment dat we werden benaderd, heb ik mijn belangen gemeld en hebben we meteen besloten om het zo te doen. Dat is goed geweest voor het proces, maar ook voor het bedrijf en het management.
Je loopt zo niet het gevaar dat als er iets misgaat je het verwijt krijgt dat je jezelf bevoordeeld hebt. Je krijgt natuurlijk altijd de vraag van aandeelhouders of er de best mogelijke deal uit is gekomen. Die vraag konden we heel goed beantwoorden."
Terughoudend
De werkwijze van Unit4 blijkt een uitzondering. Commissarissen zijn over het algemeen terughoudend om de regie te nemen bij overnames. Tegenover deze terughoudendheid staat een sterke wens van de politiek om belangentegenstellingen en perverse prikkels tegen te gaan.
Al sinds 2007 staat het onderwerp op de politieke agenda, gedreven door de toegenomen aandacht voor grote beloningen aan de top. Het resultaat is de invoering van nieuwe wetgeving.
De meest opvallende maatregel is de invoering van de zogenaamde ‘wet clawback'. Deze schrijft voor dat bedrijven de winsten moeten afromen die hun bestuurders dankzij een overname maken op hun aandelenpakketten.
Het gaat dan alleen om aandelen die bestuurders ooit als onderdeel van hun beloning hebben gekregen, niet om aandelen die ze met eigen geld hebben gekocht.
Juristen hebben veel kritiek op deze regeling die begin vorig jaar is ingevoerd. "Je kan van alles verzinnen om er onderuit te komen. Een bestuurder kan bijvoorbeeld besluiten zijn aandelen niet te verkopen en te wachten op een gedwongen uitkoop."
Proef op de som
De gang van zaken bij de eerste overnames die onder de wet vallen lijken de advocaat gelijk te geven. Softwarebedrijf Exact roomt de winst op de voorwaardelijke aandelen van het bestuur, waarde 2,2 miljoen euro, niet af.
De raad van commissarissen heeft besloten om de aandelen in te trekken en de bestuurders hiervoor een compensatie te betalen die even groot is als de waarde van de aandelen.
Exact stelt in een reactie nadrukkelijk dat dit geen juridische handigheid is om de nieuwe regel te omzeilen. Desondanks is dat wel het resultaat. De commissarissen hadden ook kunnen besluiten de aandelen niet te annuleren maar ze definitief toe te kennen. In dat geval was de winst wel onder de wet clawback gevallen, bevestigt Wiersma.
Nutreco heeft in de media laten weten dat de pakketten van zijn bestuurders wel onder de nieuwe regel vallen. Nesse en Boon zouden hierdoor samen circa 2 miljoen euro mislopen. Het bedrijf laat echter in het midden hoe het die winsten concreet gaat verrekenen.
Weinig effect
Tot nu toe heeft de wet clawback zijn belofte nog niet waargemaakt en leidt deze vooral tot veel juridische haarkloverij. Daarmee heeft de wet, net als de algemene wetgeving voor tegenstrijdige belangen, nog maar weinig effect in zijn huidige vorm.
Wetgeving lijkt dan ook niet het antwoord. Uiteindelijk is het de kracht van de raad van commissarissen en de houding van individuele bestuurders die bepaalt hoe neutraal en onafhankelijk een overnameproces is.
Vooral voor een bestuursvoorzitter is een overname vaak kassa. Geblokkeerde aandelenpakketten die worden uitbetaald, succesbonussen en vertrekregelingen, zijn aan de orde van de dag.
Desondanks gebeurt het zelden dat de raad van commissarissen maatregelen neemt om de belangentegenstellingen die hierdoor onvermijdelijk ontstaan tegen te gaan.
Tegenstrijdig
In de corporate governance code staat dat bestuurders niet mogen meedoen aan besluitvorming als ze een tegenstrijdig belang hebben. Sinds 2013 is een verbod op deelname aan beraadslaging en besluitvorming in dergelijke gevallen ook in de wet opgenomen.
Maar vaststellen of er sprake is van een tegengesteld belang blijkt niet zo eenvoudig zegt een advocaat die veel met de problematiek van doen heeft maar zijn naam niet vermeld wil zien in dit artikel.
"De vraag is altijd of een belang van een bestuurder echt tegenstrijdig is aan het belang van de vennootschap. Het is daarvoor niet genoeg dat hij aandelen heeft. Er moet iets meer zijn, bijvoorbeeld dat hij voordelen krijgt voorgespiegeld in ruil voor medewerking."
De zaak Nutreco
Een recent voorbeeld waarbij weinig is gedaan om de schijn van belangentegenstellingen te vermijden is de voorgenomen overname van Nutreco door investeringsfonds SHV.
Bestuursvoorzitter Knut Nesse en financieel topman Gosse Boon hebben beiden aanzienlijke pakketten met bonusaandelen die zij bij doorgaan van de overname kunnen verzilveren.
Daarnaast blijven ze onder de nieuwe eigenaar in dienst en krijgen ze een succesvergoeding als de verkoop slaagt.
Desondanks speelde topman Nesse een hoofdrol bij de overname. De manier waarop Nutreco zich aan SHV heeft verbonden en de opstelling tegenover eventuele andere bieders is het bedrijf op veel kritiek komen te staan.
Andere kant
Voor Chris Ouwinga van Unit4 was de schijn van partijdigheid een belangrijke reden om het anders aan te pakken. De oprichter, grootaandeelhouder en bestuursvoorzitter had ten tijde van de overname door investeringsfonds Advent in 2013 "evident een mogelijke belangentegenstelling".
Ouwinga zou bij de overname bijna 70 miljoen euro incasseren en onder de vleugels van Advent bij het bedrijf betrokken blijven als commissaris.
Het besluitvormingsproces is daarom neergelegd bij een speciale commissie met daarin twee commissarissen. "Op het moment dat we werden benaderd, heb ik mijn belangen gemeld en hebben we meteen besloten om het zo te doen. Dat is goed geweest voor het proces, maar ook voor het bedrijf en het management.
Je loopt zo niet het gevaar dat als er iets misgaat je het verwijt krijgt dat je jezelf bevoordeeld hebt. Je krijgt natuurlijk altijd de vraag van aandeelhouders of er de best mogelijke deal uit is gekomen. Die vraag konden we heel goed beantwoorden."
Terughoudend
De werkwijze van Unit4 blijkt een uitzondering. Commissarissen zijn over het algemeen terughoudend om de regie te nemen bij overnames. Tegenover deze terughoudendheid staat een sterke wens van de politiek om belangentegenstellingen en perverse prikkels tegen te gaan.
Al sinds 2007 staat het onderwerp op de politieke agenda, gedreven door de toegenomen aandacht voor grote beloningen aan de top. Het resultaat is de invoering van nieuwe wetgeving.
De meest opvallende maatregel is de invoering van de zogenaamde ‘wet clawback'. Deze schrijft voor dat bedrijven de winsten moeten afromen die hun bestuurders dankzij een overname maken op hun aandelenpakketten.
Het gaat dan alleen om aandelen die bestuurders ooit als onderdeel van hun beloning hebben gekregen, niet om aandelen die ze met eigen geld hebben gekocht.
Juristen hebben veel kritiek op deze regeling die begin vorig jaar is ingevoerd. "Je kan van alles verzinnen om er onderuit te komen. Een bestuurder kan bijvoorbeeld besluiten zijn aandelen niet te verkopen en te wachten op een gedwongen uitkoop."
Proef op de som
De gang van zaken bij de eerste overnames die onder de wet vallen lijken de advocaat gelijk te geven. Softwarebedrijf Exact roomt de winst op de voorwaardelijke aandelen van het bestuur, waarde 2,2 miljoen euro, niet af.
De raad van commissarissen heeft besloten om de aandelen in te trekken en de bestuurders hiervoor een compensatie te betalen die even groot is als de waarde van de aandelen.
Exact stelt in een reactie nadrukkelijk dat dit geen juridische handigheid is om de nieuwe regel te omzeilen. Desondanks is dat wel het resultaat. De commissarissen hadden ook kunnen besluiten de aandelen niet te annuleren maar ze definitief toe te kennen. In dat geval was de winst wel onder de wet clawback gevallen, bevestigt Wiersma.
Nutreco heeft in de media laten weten dat de pakketten van zijn bestuurders wel onder de nieuwe regel vallen. Nesse en Boon zouden hierdoor samen circa 2 miljoen euro mislopen. Het bedrijf laat echter in het midden hoe het die winsten concreet gaat verrekenen.
Weinig effect
Tot nu toe heeft de wet clawback zijn belofte nog niet waargemaakt en leidt deze vooral tot veel juridische haarkloverij. Daarmee heeft de wet, net als de algemene wetgeving voor tegenstrijdige belangen, nog maar weinig effect in zijn huidige vorm.
Wetgeving lijkt dan ook niet het antwoord. Uiteindelijk is het de kracht van de raad van commissarissen en de houding van individuele bestuurders die bepaalt hoe neutraal en onafhankelijk een overnameproces is.